31 januari 2023

Ans Schellekens en Lonneke Schuurmans

“Vroege inzet geestelijke verzorging kan meer zorgverlening voorkomen”

Als een cliënt niet meer zelfstandig verder kan, is méér zorg en ondersteuning de oplossing. Een denkwijze die op het eerste gezicht logisch klinkt, maar veel gevolgen heeft voor de zorgverlening aan cliënten. “Door het vroegtijdig inschakelen van behandelaren als de geestelijk verzorger kunnen we meer zorgverlening voorkomen”, merken specialist ouderengeneeskunde Lonneke Schuurmans en geestelijk verzorger Ans Schellekens van de Zorgboog. “Door goed naar cliënten te luisteren, krijgen we beter inzicht in de werkelijke oorzaak en geven we al vroeg in het zorgproces de juiste ondersteuning. Hierdoor zijn verdere zorgstappen vaak niet meer nodig.”

Schijf van 5
In de zorgverlening aan cliënten werkt de Zorgboog al enige tijd volgens de Schijf van 5. In vijf stappen worden cliënten aangemoedigd om zo lang mogelijk zelfredzaam te zijn en de regie over hun leven te behouden. Bij de eerste stap kijkt de Zorgboog wat de cliënt nog zelf kan. Vervolgens worden eventueel hulpmiddelen ingezet. Bij de volgende stap betrekt de Zorgboog de mantelzorger en familie bij de dagelijkse verzorging. Daarna wordt gekeken wat het sociale netwerk en ander instanties kunnen betekenen. Pas als laatste stap komen de professionele zorgverleners in beeld. Door het stimuleren van de positieve gezondheid kan de cliënt zo lang mogelijk zelfstandig blijven. 

Oekraïne
Als je behandelaren al tijdens de eerste stap van de Schijf van 5 inzet, zijn nieuwe zorgstappen vaak overbodig, benadrukken Ans en Lonneke. Fijn voor de cliënt en zijn familie, goed voor de professionele zorg die toch steeds meer onder druk staat. Geestelijk verzorger Ans Schellekens: “Als je bijvoorbeeld kijkt wat de oorlog in Oekraïne bij een aantal oudere cliënten losmaakt, zijn een rustig gesprek en een luisterend oor vaak effectiever dan extra zorg en medicijnen. Doordat de gebeurtenissen in Oekraïne doet denken aan de Tweede Wereldoorlog, kunnen nare herinneringen naar boven komen. Door aandacht voor hun verhaal en het stellen van diepgaande vragen, voelen cliënten zich vaak al gehoord. Ze kunnen vrijuit praten over deze heftige gebeurtenis, het een plaats geven en zo weer zelfstandig verder met hun leven.”

Goed luisteren
Volgens Ans kan bij de eerste zorgstap in de Schijf van 5 al duidelijk zijn dat er veel verdriet zit over wat de cliënt niet meer kan. “Natuurlijk kijk je naar wat nog wél mogelijk is, maar de rouw zit al in datgene wat deze persoon heeft moeten inleveren. Dit verlies en bijkomende emoties kunnen vele oorzaken hebben. Bijvoorbeeld een slechte gezondheid, wegvallen van de partner, de verhuizing naar een verpleeghuis of het kwijtraken van vertrouwde vaardigheden. Als geestelijk verzorger kijk ik vooral naar wat dit voor iemand betekent. Ook probeer ik de precieze betekenis helder te krijgen door zonder oordeel te luisteren naar het persoonlijke levensverhaal. Als je mensen de ruimte biedt om hun verhaal te vertellen en zij merken dat jij hun verdriet erkent lucht dat op.”

Pleister
Lonneke Schuurmans valt Ans bij met een pakkende beeldspraak: “Je bent al gauw geneigd om een ‘pleister’ te plakken, maar dan bedek je de ‘wond’ die later alsnog kan gaan ontsteken. Zo kijken we bij de Schijf van 5 steeds naar de persoon zelf vooraleer we een medische bril opzetten. Wie is de persoon? Wie heb je voor je? Daarom stel ik steeds vaker aan cliënten voor om met een geestelijke verzorger te gaan praten. Want als je het persoonlijke levensverhaal niet kent, kun je met de volgende zorgstappen niet goed aansluiten bij de behoeften. Ik vind het inschakelen van de geestelijk verzorger zo ontzettend waardevol dat het eigenlijk vanzelfsprekend moet zijn.”